Ik moest ook wel even achter mijn oren krabben toen aangekondigd werd dat Todd Philips de regie op zich zou nemen voor een film over de meest legendarische comic book schurk ooit. Als fan wist ik niet goed wat ik ervan moest vinden. Die ongerustheid bleek nergens voor nodig want met Joker heeft Todd Philips zichzelf weten te overstijgen. Joker is geen suffe komedie, het is meer dan dat. Veel meer.

Plot: Arthur Fleck woont samen met zijn hulpbehoeftige moeder in het Gotham van de jaren 80. Ze hebben het niet breed. Zijn moeder moet rondkomen van een armzalig pensioentje en Arthur probeert wat geld te verdienen door zich als clown te laten verhuren voor allerlei zaken. Arthur heeft het geestelijk zeer moeilijk. Hij heeft een stoornis waardoor hij bij spanning in lachen uitbarst en kampt met zware depressies. Hij zoekt hulp bij een psychiater, maar voelt zich onbegrepen en niet gezien door haar net als de rest van de maatschappij. Het enige wat hij heeft is zijn moeder.

Zijn moeder stuurt met regelmaat brieven naar haar voormalig werkgever, de steenrijke Thomas Wayne die onlangs zijn kandidatuur heeft aangekondigd voor het burgemeesterschap. Voor zijn moeder is hij de man die Gotham nodig heeft en Gotham  en hen uit de crisis kan trekken Arthur gelooft er niet zo in aangezien hij al langere tijd brieven aan Wayne voor haar op de post doet. Wanneer hij eens een kijk neemt in wat zijn moeder schrijft komt hij zo in verwarring dat dat niet alleen van invloed is op zijn relatie met zijn moeder, maar waar ook de rest van Gotham al gauw de gevolgen van zal ondervinden.

Nu ik zo naar bovenstaande synopsis kijk, merk ik dat ik de film zo tekort doe. Het wilt namelijk zo zijn dat Joker niet alleen een verhaal is over een personage, maar ook een bijzonder goed kijkje geeft in de psyche van iemand die een zware depressie ervaart. Als ervaringsdeskundige zag ik daar namelijk ontzettend veel van terug in Joker. Meer dan mij lief is. Hiermee wil ik even naar het volgende. Zoals sommige mensen wel weten bestaat er nogal wat controverse rond Joker na de vertoning tijdens het filmfestival van Venetië. Enkele journalisten/recensenten hebben namelijk hun angst uitgesproken over de film. Het zou namelijk een voorbeeld kunnen zijn voor zogenaamde ‘incels’. Mensen die langere tijd geen seksueel verkeer hebben met iemand anders, maar dat wel graag zouden willen. Enkele van deze personen zijn in de afgelopen jaren in het nieuws gekomen door hun verhaal weer te geven op Youtube, Facebook of Twitter en daarna verantwoordelijk waren voor enkele verschrikkelijke shootings. Die angst is terecht, maar daar kan Joker niet voor verantwoordelijk worden gehouden. Want hoe zeer het ook lijkt dat Joaquin Phoenix als Joker enige sympathie zou kunnen opwekken door zijn erbarmelijke situatie, hij wordt nooit op een voetstuk geplaatst in de film. Ja, er zijn momenten in de film dat je gevoelens voor Arthur krijgt, maar die gevoelens raak je ook weer kwijt door de gevolgen daaraan en die gevolgen zijn niet altijd te zien. Die je wel ziet zijn gruwelijk. Arthur Fleck als Joker is geen held. Hij is een zwaar gestoord persoon, op een fantastische wijze vertolkt door Phoenix. Hoewel de daden van Arthur/Joker klein zijn in vergelijking met zijn andere ego’s in Batman ‘89 of The Dark Knight, dit is de meest gevaarlijke en meest enge Joker die tot nu toe op het witte scherm is geweest.

Al in de trailers konden wij enkele verwijzingen zien naar andere films zoals Taxi Driver en The King of Comedy. Die verwijzingen zijn er niet zomaar. Sterker nog, de verwijzing naar Taxi Driver aan het begin van de film vond ik nogal gemakkelijk. Maar, dan komt die verwijzing naar de film later in het verhaal terug op zo’n manier dat ik er bijna bang van werd. Joker is geen gewone superheldenfilm. Het is een manier om aan het grote publiek te laten zien wat een zware depressie inhoudt. Wat het is om buitengesloten te zijn van de rest van de maatschappij en wat wij als maatschappij moeten leren erkennen. Maar het is ook echt een Joker film. Ik kan nu een graphic novel noemen, maar daarmee verklap ik wellicht voor veel mensen grote delen van het verhaal. Niet dat het verhaal een kopie is, maar… Nee, ik hou mijn mond daarover. Het is beter de film te ervaren zonder die kennis, maar ik zal later hierop terugkomen in een vervolggesprek. Joker nodigt namelijk erg uit om in gesprek te gaan over zijn thema’s en hoe het in de lijn ligt met de comics.

Het is jammer dat Philips ergens in de film het nodig vindt het een en ander uit te leggen aan het publiek. Dat ene moment van versimpeling zorgt ervoor dat ik de film nét niet geniaal kan noemen. Maar vergis je niet, Joker is een moderne klassieker in wording en dat zeg ik niet als fan van Batman en comics, maar als fan van film in het algemeen.

Joker is vanaf 5 februari te koop op DVD, On Demand, Blu-ray en 4K UHD.